Mặc dù chủ trương cải tạo chung cư cũ đã được nhiều địa phương triển khai từ nhiều năm nay, tuy nhiên đến thời điểm hiện tại tiến độ cải tạo, giải tỏa chung cư cũ vẫn chưa đạt kết quả như kỳ vọng. Số lượng chung cư cũ được cải tạo, sửa chữa chỉ chiếm số lượng rất nhỏ.

Cải tạo chung cư cũ chưa được như kỳ vọng.

“Ì ạch” cải tạo chung cư cũ

Theo báo cáo mới đây của Bộ Tài nguyên và Môi trường gửi Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến hết năm 2018, tại TP Hà Nội, hiện mới có chỉ 14 dự án chung cư cũ được xây dựng mới đưa vào sử dụng và 11 dự án chung cư cũ đang triển khai thực hiện cải tạo, xây dựng mới. Cũng theo số liệu từ báo cáo này, hiện tại, TP Hà Nội đã giao cho 19 nhà đầu tư lập quy hoạch chi tiết 1/500 để thực hiện cải tạo, xây dựng lại 28 khu chung cư cũ trên địa bàn thành phố. Được biết, trên địa bàn TP Hà Nội hiện có 834 nhà chung cư cũ.

Trong khi đó, tại TP Hồ Chí Minh một số dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũng đã được thực hiện. Cụ thể, hiện có 03 chung cư đã tháo dỡ và đang thi công; 06 chung cư đã được tháo dỡ chưa thi công; 03 chung cư đã di dời hết hộ dân. Cũng theo báo cáo từ nay đến năm 2020, TP Hồ Chí Minh hướng tới tập trung hoàn tất thủ tục đầu tư, khởi công xây dựng lại chung cư hư hỏng nặng cấp D.

Báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cho biết, TP Hải Phòng đã chủ động điều chỉnh quy hoạch 1/2000 các quận có chung cư cũ và lập, phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 các khu chung cư; phê duyệt kế hoạch cải tạo, xây dựng lại các khu nhà chung cư cũ. Theo đó, địa phương này dự kiến sẽ phá dỡ 178 chung cư (7.034 hộ) và xây dựng mới 18 chung cư (7.109 hộ) để thay thế.

Hiện tại, thành phố đã và đang xây dựng 10/18 nhà chung cư (4.378 hộ). Từ nay đến năm 2022 sẽ xây dựng lại 08/18 chung cư còn lại. Năm 2019 sẽ cải tạo lại 27 chung cư cũ còn lại trên địa bàn thành phố. Ngoài ra, các tỉnh Quảng Ninh, Phú Thọ, Nghệ An cũng đã và đang triển khai một số dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ trên địa bàn.

Từ những số liệu nêu trên có thể thấy rằng, chủ trương cải tạo chung cư cũ đang được các địa phương xây dựng kế hoạch triển khai, có lộ trình rõ ràng. Tuy nhiên, với thực tế số lượng chung cư cũ hiện nay rất lớn trong khi số lượng chung cư cũ được cải tạo, xây lại chỉ chiếm phần rất nhỏ, do đó chưa thể đáp ứng yêu cầu, sự kỳ vọng của người dân cũng như cơ quan quản lý.

Theo tìm hiểu, có rất nhiều nguyên nhân khiến cho việc cải tạo chung cư cũ hiện nay còn ì ạch, chậm chạp. Tuy nhiên, chủ yếu vẫn là bất đồng về lợi ích giữa chủ đầu tư và người dân. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp cũng không mấy mặn mà đầu tư vào lĩnh vực cải tạo chung cư cũ vì lợi nhuận thấp…

Cần chính sách rõ ràng để đảm bảo hài hòa lợi ích các bên

Trao đổi với Báo Xây dựng về những bất cập trong cải tạo chung cư cũ, ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng cho rằng: Hiện nay, có một vấn đề vướng mắc trong cải tạo chung cư cũ mà cử tri quan tâm, đó là phương án đảm bảo đời sống của bà con khi xây dựng cải tạo, xây dựng các chung cư cũ. Bởi khi xây dựng, chung cư cũ phải phá đi, đời sống của hàng trăm người dân bị đảo lộn trong đó có cả người già, trẻ em… Vậy Nhà nước giải quyết vấn đề này như thế nào?

Thứ hai, khi xây dựng xong, việc bán, đổi ra sao… Những vấn đề này, người dân rất bức xúc, đòi hỏi phải có phương án tỉ mỉ. Do vậy, chính quyền phải đứng ra làm trọng tài, không nên để nhà đầu tư đứng ra tự ý quyết định những vấn đề liên quan đến đời sống người dân, bởi đây là vấn đề an sinh, trật tự xã hội nên về mặt nguyên tắc, cấp ủy, chính quyền địa phương phải có trách nhiệm với các hộ sống trong đó và các hộ sống xung quanh chung cư được cải tạo.

Mặt khác, vướng mắc lớn nhất hiện nay là vấn đề thỏa thuận, trong đó, thỏa thuận phải đảm bảo quyền lợi người dân đang có. Bởi quyền lợi của người dân tại các chung cư này có nhiều loại. Thứ nhất là những hộ được Nhà nước phân nhà, họ vẫn ở, thứ hai là những hộ mua đi bán lại, do vậy phải hết sức lưu ý.

Tiếp nữa, vấn đề quy hoạch phải nhanh chóng được xem xét, đồng thời đảm bảo quyền lợi các bên, đặc biệt là người dân. Chúng ta cần phải vừa quan tâm đến lợi ích của nhà đầu tư, vì nhà đầu tư muốn làm thì phải bỏ vốn ra và có lợi nhuận, vừa đảm bảo hài hòa, nếu không sẽ không giải quyết được vấn đề lợi ích.

ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng chia sẻ với Báo Xây dựng về những bất cập, hạn chế trong cải tạo chung cư cũ.

Ông cũng nhấn mạnh: “Ở bất kỳ hoàn cảnh nào, Nhà nước có quyền không cho người dân ở các khu chung cư không an toàn nên chính quyền phải là trọng tài. Tôi không đồng tình việc một số cán bộ “thông đồng” với nhà đầu tư xâm phạm quyền lợi người dân, đặc biệt là khi anh hạ giá, hoặc tìm mọi cách đẩy người dân ra khỏi vị trí để thực hiện các mục tiêu khác”.

ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng cũng kiến nghị, về chính sách, khi sửa đổi phải hết sức lưu ý, quy định rành mạch, rõ ràng để đảm bảo hài hòa lợi ích các bên. Và quan trọng, chính quyền phải là trọng tài trung lập.

Như vậy, để thúc đẩy tiến độ hiệu quả của công tác cải tạo chung cư cũ cần phải tạo được cơ chế thuận lợi, chính sách ưu đãi đối với các đơn vị tham gia vào lĩnh vực cải tạo chung cư cũ. Đồng thời, cũng cần phải có chính sách phù hợp dành cho người dân khi di dời cải tạo chung cư cũ. Nếu Nhà nước chưa thực sự tạo điều kiện cho doanh nghiệp về mặt cơ chế, chính sách, quy hoạch tái định cư thì doanh nghiệp sẽ rất khó chung tay cùng xã hội để cải tạo chung cư cũ.

Theo Báo Xây dựng