Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã lên tiếng trước việc Hà Nội khẳng định Ga tàu điện ngầm đặt gần hồ Gươm (đoạn phía trước Điện lực Hà Nội) là phương án tối ưu. Theo Văn bản số 3984/BVHTTDL-DSVH mà Bộ gửi cho UBND TP Hà Nội, công trình này đặt ở đây là vi phạm Luật Di sản văn hóa.

Phối cảnh ga C9. 

Ngày 15-3-2019, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam gửi Văn bản số 635/VPCP-CN giao UBND TP Hà Nội chủ trì, phối hợp Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất phương án thiết kế và thi công nhà ga C9 (thuộc dự án tuyến đường sắt đô thị số 2 thuộc Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 2, đoạn Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo) bảo đảm đúng quy định của pháp luật về di sản văn hóa, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 25-9, UBND TP Hà Nội đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về quá trình nghiên cứu, thiết kế quy hoạch tổng mặt bằng và phương án thi công ga ngầm này.

Theo đó, khoảng cách giữa ga C8 và C10 là 2,4 km, cho nên ga ngầm C9 ở giữa là cần thiết để đáp ứng yêu cầu kỹ thuật chạy tàu và nhu cầu tiếp cận hành khách khu vực trung tâm, bảo đảm an toàn vận hành khai thác theo tiêu chuẩn của đường sắt đô thị. Ga ngầm C9 gắn liền với hướng tuyến nêu trên về cơ bản đã được phê duyệt từ năm 2008. Trong giai đoạn triển khai quy hoạch chi tiết, đơn vị tư vấn và các cơ quan liên quan đã nghiên cứu, xem xét bảy phương án khác nhau, sau đó mới lựa chọn phương án đặt ga C9 như hiện nay, trên cơ sở đánh giá, so sánh trên nhiều tiêu chí về bảo đảm an toàn, kỹ thuật, đánh giá mức độ ảnh hưởng đến dân cư phố cổ, các công trình và cảnh quan khu di tích, chi phí giải phóng mặt bằng, hiệu quả kinh tế, kỹ thuật chạy tàu… để xác định phương án đề xuất phê duyệt là phương án tối ưu.

Báo cáo của Hà Nội cũng cho biết, Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã trực tiếp chủ trì cùng các sở, ngành, đơn vị tư vấn làm việc với các trường Đại học (Xây dựng, Kiến trúc), trao đổi với các nhà sử học, các nhà khoa học, kiến trúc sư về quy hoạch tổng mặt bằng ga ngầm C9. Đồng thời, UBND thành phố đã chỉ đạo Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội tổ chức trưng bày, xin ý kiến rộng rãi người dân trong tháng 3-2018 với kết quả 90,3% ý kiến ủng hộ, đồng ý với quy hoạch.

Theo Báo cáo, phương án tổng mặt bằng ga ngầm C9 được đề xuất phê duyệt nằm ở vị trí rộng nhất của bờ hồ Hoàn Kiếm, khoảng cách từ kết cấu gần nhất đến hồ Hoàn Kiếm khoảng 10 m, cách tháp Bút 36 m và cách các công trình khác đủ xa, không gây ra ảnh hưởng lún và các tác động khác khi thi công xây dựng, vận hành khai thác; công trình phụ trợ và các cửa lên xuống được bố trí vào đất của Tổng công ty Điện lực Hà Nội, tránh phải giải phóng mặt bằng nhà dân, được thiết kế kiến trúc hài hòa, không phá vỡ cảnh quan tuyến phố Đinh Tiên Hoàng. Tuy nhiên, báo cáo cũng cho biết, tuyến hầm cách tháp Bút 8,2 m, cách gò đá chân tháp Bút chỉ vỏn vẹn 1 m.

UBND TP Hà Nội cho rằng, đây là phương án đề xuất đạt hiệu quả kinh tế cao nhất, bởi không phải giải phóng mặt bằng khu dân cư, cho nên không phát sinh chi phí giải phóng mặt bằng và giảm đến mức thấp nhất những rủi ro của việc chậm tiến độ triển khai dự án; Chi phí đầu tư xây dựng thấp nhất do tối ưu về hướng tuyến, ít rủi ro, phức tạp phát sinh trong thi công; vị trí ga C9 được đặt gần khu vực phố cổ sẽ góp phần làm tăng lượng khách du lịch trong nước và quốc tế; tăng khả năng phục vụ nhu cầu đi lại bằng phương tiện công cộng của người dân, tăng tính kết nối thuận tiện, hiệu quả với các loại hình giao thông khác, giảm mật độ xe cộ lưu thông, giảm nhu cầu điểm đỗ xe, giảm thiểu ùn tắc giao thông…

Tuy nhiên, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa gửi UBND TP Hà Nội Văn bản số 3984/BVHTTDL-DSVH do Thứ trưởng Trịnh Thị Thủy ký, cho rằng việc xây dựng Ga số 9 gần khu vực hồ Hoàn Kiếm như vậy là vi phạm Luật Di sản văn hóa.

Cụ thể, Bộ nhấn mạnh, với phương án thiết kế thân ga cách tháp Bút 36 m, đường hầm dưới lòng đất chỉ cách 1 m thì khi thi công sẽ phải đào đất, làm rào chắn, di dời toàn bộ cây xanh khu vực ven hồ. Khi công trình hoàn thành mới trả lại mặt bằng di tích, gây ảnh hưởng trực tiếp đến cảnh quan, môi trường văn hóa và sinh thái khu vực.

Hơn nữa, việc thi công nhà ga trong khoảng cách gần như vậy còn tạo rung chấn, ảnh hưởng tới Nghi môn, tháp Bút của đền Ngọc Sơn và đền Bà Kiệu. Chưa kể đến việc xây ga ngầm cạnh hồ Gươm còn có nguy cơ tắc nghẽn giao thông ở đây khi tiếp nhận lượng hành khách lớn từ ngoài vào trung tâm.

Vì vậy, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục đề nghị TP Hà Nội điều chỉnh hướng tuyến, vị trí nhà ga và các công trình phụ trợ để không gây ảnh hưởng bất lợi đối với các di tích, tuân thủ Luật Di sản văn hóa.

Hồ Hoàn Kiếm là trái tim của Hà Nội, với nhiều giá trị về lịch sử, cảnh quan, văn hóa, kiến trúc, mỹ thuật… Tất cả những tác động dù lớn hay nhỏ đến khu vực này đều gây ảnh hưởng. Cách đây không lâu, dự án đặt tượng King Kong khổng lồ ở khu vực vườn hoa Bà Kiệu và đền Ngọc Sơn cũng đã vấp phải sự phản đối quyết liệt của dư luận và đã buộc phải dừng lại. Một công trình xây dựng phục vụ giao thông công cộng như Ga ngầm C9 chắc chắn phải tính đến những khả năng này.

Dự án tuyến đường sắt đô thị số 2 có chiều dài 11,5 km, trong đó có 2,6 km đi trên cao và 8,9 km đi ngầm, có ba ga trên cao từ C1 đến C3 và bảy ga ngầm từ C4 đến C10, có tổng vốn đầu tư sau điều chỉnh là 34.687 tỷ đồng. Hiện tất cả các hạng mục tuyến, các ga… đã được phê duyệt quy hoạch tổng mặt bằng, riêng tổng mặt bằng ga ngầm C9 đặt tại khu vực hồ Hoàn Kiếm (đặt ngầm dưới đường Đinh Tiên Hoàng và một phần diện tích vườn hoa cây xanh trên bờ hồ, phía trước Tổng công ty Điện lực Hà Nội) chưa được phê duyệt, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chưa thống nhất về nội dung liên quan đến khu vực bảo vệ II của di tích hồ Hoàn Kiếm theo quy định của Luật Di sản văn hóa.

Theo Báo Điện tử Nhân dân