Bảo tàng Quốc gia Qatar (NMoQ) chính thức mở cửa cuối tháng Ba vừa qua, đem đến một trải nghiệm vô song trong một kiệt tác kiến trúc mới của Jean Nouvel (kiến trúc sư tài năng người Pháp, đã nhận giải thưởng Pritzker năm 2008).

Thông tin chung:

• Tên công trình: Bảo tàng Quốc gia Qatar
• Thiết kế: Jean Nouvel
• Địa điểm: Doha, Qatar
• Nhà bảo trợ: Vua Sheikh Tamim Bin Hamad Bin Khalifa Al Thani
• Giám đốc bảo tàng: Sheikha Amna Bint Abdulaziz Bin Jassim Al Thani
• Hoàn thành: tháng 3/2019
• Tổng diện tích xây dựng: 560.000 ft vuông, ~ 50.400m2
• Ảnh trong bài: Iwan Baan and Danica O. Kus

Phòng trưng bày uốn lượn quanh co là một cuộc hành trình với hàng loạt sự độc đáo từ không gian kiến trúc, âm nhạc, thơ ca, hiện vật khảo cổ cho đến tác phẩm nghệ thuật, phim nghệ thuật quy mô và hơn thế nữa. 11 gallery đưa du khách trải nghiệm từ thời tiền sử, các dụng cụ làm từ ngọc trai từ những năm đầu lập quốc- sự hình thành bán đảo Qatar hàng triệu năm trước cho đến hệ thống máy móc hiện đại – đất nước Qatar hiện tại – một trong những nhà khai thác khí tự nhiên hóa lỏng hàng đầu thế giới. NMoQ là tiếng nói của di sản và văn hóa phong phú của đất nước, thể hiện khát vọng của người dân, mang đến cơ hội giáo dục đa dạng cho người dân Qatar và thúc đẩy tầm nhìn văn hóa của quốc gia trên toàn cầu.

Jean Nouvel hoàn thành công trình với sự bảo trợ của Sheikh Tamim Bin Hamad Bin Khalifa Al Thani, vị vua và Thủ tướng đương nhiệm của Qatar. Không gian trung tâm rộng lớn bao trùm lấy công trình là cung điện lịch sử được khôi phục. Tòa nhà di sản này trước đây từng là nhà của hoàng gia và trụ sở chính phủ, sau đó là nơi tọa lạc của bảo tàng quốc gia nguyên bản, cung điện lịch sử và giờ đây là khu triển lãm đỉnh cao nối tiếp trải nghiệm của các phòng trưng bày.

Thông điệp kiến trúc của công trình là: “Tại Qatar, chúng ta phải làm việc chăm chỉ”. Nó lại càng đúng hơn bao giờ hết trong thời đại hiện nay. Tòa nhà tượng trưng cho sự vĩnh cửu của sa mạc, như một chiếc cầu nối liền giữa biển và sa mạc. Nhưng nó cũng định hình bản sắc văn hóa quốc gia, thu hút công chúng đến với một quốc gia nhỏ bé đang có địa chính trị ngày càng quan trọng, giúp phát triển ngành công nghiệp mới – công nghiệp văn hóa, giảm thiểu sự thống trị của dầu mỏ.

Khi thiết kế bảo tàng, Jean Nouvel lấy cảm hứng từ sự hình thành tự nhiên thường được gọi là “Hoa hồng sa mạc”. Tình trạng giống như hoa này xảy ra tự nhiên ở vùng vịnh khi các khoáng chất kết tinh trong đất vỡ vụn ngay dưới bề mặt của một bể muối nông. “Giống như cấu trúc kiến trúc đầu tiên mà thiên nhiên tự tạo ra”, hoa hồng sa mạc trở thành hình mẫu kết cấu phức tạp của bảo tàng gồm 539 đĩa hình nón lớn có đường kính và đường cong khác nhau giống như cánh hoa, làm bằng bê tông cốt sợi thủy tinh, một số được đặt dọc tạo sự hỗ trợ cấu trúc cho nhau, một số khác nằm ngang và nằm trên các đĩa khác, bao quanh cung điện lịch sử như một chiếc vòng cổ.

Một sân tập trung nằm giữa một loạt phòng trưng bày như một không gian tụ họp khi có các sự kiện văn hóa ngoài trời. Từ bên ngoài, lớp hoàn thiện bê tông màu cát của bảo tàng hài hòa với môi trường sa mạc, tạo cảm giác như mọc lên từ mặt đất và như một lá chắn ngăn cát bay. Bên trong, cấu trúc mang tính biểu cảm cao của các đĩa tròn lồng vào nhau liên tiếp, tạo ra một cụm phân mảnh có khối lượng không đồng đều. Chỉ riêng hệ thống kết cấu của công trình đã là một bí ẩn. Các đĩa tròn đúc hẫng, tạo ra bóng râm tự nhiên, là một trong những yếu tố thiết kế giúp NMoQ trở thành bảo tàng đầu tiên được nhận cả Chứng nhận LEED Vàng (Hệ thống công cụ đánh giá công trình xanh của Hoa Kỳ) và xếp hạng bền vững 4 sao từ Hệ thống Đánh giá Bền vững Toàn cầu.

Jean Nouvel nhận xét về chiến lược thiết kế và phát triển dự án: “Lấy hình ảnh một bông hồng sa mạc làm cơ sở thiết kế là một ý tưởng rất táo bạo, thậm chí không tưởng. Để xây dựng một công trình với các đĩa hình nón lớn, các giao điểm và các góc đúc hẫng – loại hình dạng được tạo ra bởi hoa hồng sa mạc, chúng tôi phải đối mặt với những thách thức kỹ thuật không hề nhỏ. Tòa nhà này là đỉnh cao công nghệ, cũng giống như chính đất nước Qatar. Kết quả, nó thực sự là một công trình – một trải nghiệm đồng thời của kiến trúc, không gian, cảm giác và không gian bên trong chưa từng có ở bất cứ nơi nào khác trên thế giới”.

Kiến trúc là bằng chứng của một thời đại và Nouvel tin rằng: công trình này cùng với các bộ sưu tập trưng bày bên trong giúp các nền văn minh, các thực thể chính trị hiểu biết và đối thoại với nhau tốt hơn.

Nguyễn Minh Hiếu tổng hợp và dịch

Theo designboom, wallpaper