Làng cổ Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội) là ngôi làng thuần Việt tối cổ, một trong những cái nôi của dân tộc Việt. Làng có 956 ngôi nhà cổ, trong đó có căn được xây dựng từ những năm 1649, 1703, 1850… Những ngôi nhà cổ đều được làm từ các vật liệu truyền thống: đá ong, gỗ xoan, tre, gạch đất nung, ngói với kiến trúc 5 gian hoặc 7 gian.

Trong số này phải kể đến ngôi nhà của gia đình ông Nguyễn Văn Hùng đã được tổ chức UNESCO công nhận là ngôi nhà được giữ nguyên trạng nhất ở làng cổ Đường Lâm với tuổi đời 369 năm.

Nhà nằm trên diện tích chừng 100 m2 với chiều dài 14,5, rộng hơn 7m, xây theo kiến trúc 5 gian. Ba gian giữa thờ cúng tổ tiên, 2 gian ngoài hai bên để ở.

“Dựa vào bản cúng cầu an được lưu giữ trong nhà, Viện Hán Nôm đã dịch ra thời điểm xây dựng là 1649”, chủ nhà Nguyễn Văn Hùng cho biết.

Phần cột kèo, cửa… chủ yếu là gỗ mít và gỗ xoan. Cửa ra vào đã tồn tại qua hàng trăm năm, khoá cửa bằng cách cài then.

“Phần gỗ vẫn giữ nguyên từ thời xưa, theo các nhà khoa học, gỗ của ngôi nhà đã tồn tại được hàng trăm năm thì mối mọt không thể xâm nhập. Phần loang lổ đã xuất hiện từ giai đoạn đầu ngôi nhà. Tuy nhiên những phần bên dưới ẩm thấp do thời tiết không thể tránh được”, ông Hùng chia sẻ.

Trong và ngoài nhà có nhiều trụ cắt gọt thủ công bằng đá xanh, là cốt chính đỡ trụ của ngôi nhà.

Năm 2008, sau khi làng Đường Lâm được công nhận di tích cấp Quốc gia, ngôi nhà được tổ chức JICA (Nhật Bản) lần đầu bảo tồn trùng tu. Toàn bộ phần kết cấu của ngôi nhà vẫn giữ nguyên, những phần xuống cấp được phục chế bằng cách cấy thêm chất liệu kết dính vào cho vững chắc.